เช็กสาเหตุ! ตัวบวมเกิดจากอะไร? แก้อย่างไรให้ถูกวิธี

ตัวบวมเกิดจากอะไร? เป็นข้อสงสัยที่หลายคนมักจะคิดไม่ตก ด้วยอาการตัวบวมที่มักไม่มีสาเหตุชัดเจน เกิดได้จากหลายปัจจัย ทั้งปัญหาสุขภาพ การใช้ชีวิตประจำวัน ไปจนถึงพฤติกรรมการรับประทานอาหารในแต่ละมื้อ AMARA จะพาไปสำรวจสาเหตุว่าตัวบวมเกิดจากอะไร? มีวิธีแก้เหมือนหรือต่างกันอย่างไร ต้องเลือกวิธีลดบวมอย่างไรให้ตอบโจทย์และเห็นผล

เช็คพฤติกรรมเสี่ยง ตัวบวมเกิดจากอะไรบ้าง?

---

       ตัวบวม คือ ภาวะที่ส่วนต่าง ๆ ในร่างกายดูบวมขึ้น เช่น แขน ขา ลำคอหรือใบหน้า ผิวมีความตึงและอาจมีความบุ๋มเมื่อใช้นิ้วกด เป็นภาวะที่เกิดได้จากหลายพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น การกินอาหารแคลอรี่สูงจนไขมันสะสมที่พุงหรือแขน การกินเค็มจัดที่ทำให้น้ำคั่งในร่างกาย ขาดการเคลื่อนไหวจนเผาผลาญช้า หรือดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปทำให้บวมจากทั้งไขมันและบวมน้ำ ทั้งหมดล้วนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดตัวบวมได้ดังนี้

ตัวบวมจากการทานอาหารแคลอรี่สูง

       เป็นพฤติกรรมการกินในชีวิตประจำวันของใครหลาย ๆ คน เช่น การทานของหวานอย่างเค้กและไอศกรีม หรืออาหารทอด เช่น ไก่ทอดและเฟรนช์ฟรายส์บ่อย ๆ รวมถึงเครื่องดื่มน้ำตาลสูงอย่างน้ำอัดลมและชานมไข่มุก ซึ่งมีแคลอรี่สูงเกินที่ร่างกายจะเผาผลาญได้ กลายเป็นไขมันสะสมตามพุง ต้นขา หรือแขน ทำให้ตัวบวมและรู้สึกอึดอัด 

ตัวบวมจากการกินเค็มเป็นประจำ

       พฤติกรรมชอบกินเค็มหรืออาหารที่มีโซเดียม เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ปลาเค็ม หรือของหมักดองอย่างผักกาดดองและกิมจิ ก็ทำให้เกิดอาการตัวบวมได้ หากรับเอาโซเดียมเข้าร่างกายมากเกินไป ก็ทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำไว้ในเนื้อเยื่อ ส่งผลให้ผิวพองตึงขึ้น โดยเฉพาะที่ขา เท้าหรือใบหน้า บางคนอาจรู้สึกว่ารองเท้าคับแน่น หรือนิ้วบวมจนแหวนคับ

ตัวบวมเพราะขาดการเคลื่อนไหว

       มักพบในกลุ่มคนที่นั่งหรือนอนอยู่กับที่นาน ๆ โดยไม่มีการลุกเดินหรือเคลื่อนไหว เพราะการขาดการเคลื่อนไหว จะทำให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานได้น้อยลง เกิดไขมันสะสมง่ายขึ้น โดยเฉพาะกรณีที่เลือกทานอาหารในแต่ไม่ออกกำลังกาย อาจทำให้รู้สึกแน่นจากไขมันที่พุง และความบวมตึงจากน้ำคั่งตามขาและส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

ตัวบวมจากการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป

       การดื่มแอลกอฮอล์บ่อย ๆ ทำให้ตัวบวมได้ เช่น การดื่มเบียร์ ไวน์ หรือค็อกเทลในปริมาณมากเป็นประจำ เพราะแอลกอฮอล์มีแคลอรี่สูงซึ่งมีส่วนให้เกิดไขมันสะสมได้ โดยเฉพาะไขมันสะสมที่พุง และทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ตัวบวมทั้งจากไขมันและบวมโซเดียมรวมกัน จึงอาจรู้สึกอึดอัดทั่วร่างกายได้มากกว่าคนทั่วไป

เข้าใจลักษณะตัวบวมแบบต่าง ๆ

---

       ตัวบวมต่างจากความอ้วน ซึ่งพุงและส่วนอื่น ๆ มีเนื้อเกินออกมา ดูนุ่มและหนาจนหยิบเนื้อได้ คนที่ตัวบวมมักรู้สึกแน่นหรืออึดอัดเพราะความเต่งของผิวจากความบวม ซึ่งภาวะตัวบวมมีหลายรูปแบบ โดยมีสาเหตุและความรุนแรงต่างกันไปตามร่างกายของแต่ละคน หลัก ๆ แล้วก็สามารถแบ่งลักษณะตัวบวมได้เป็น 4 ประเภท ดังนี้

ตัวบวมจากไขมันสะสมหรือความอ้วน

       เกิดจากการสะสมไขมันส่วนเกินในร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณพุง ต้นขา สะโพก หรือแขน ซึ่งมักมาจากพฤติกรรมการกินอาหารแคลอรี่สูงบ่อย ๆ จนร่างกายเผาผลาญไม่ทัน ทำให้รู้สึกตัวหนัก ผิวหนังดูนุ่มและหนาขึ้น แต่ไม่บุ๋มเมื่อกดลงไป คนที่ตัวบวมแบบนี้มักน้ำหนักขึ้นช้า ๆ และมีไขมันสะสมมานาน

ตัวบวมน้ำ 

       เป็นภาวะตัวบวมเพราะร่างกายกักเก็บน้ำมากเกินไป มักเกิดผิวพองตึงที่ขา เท้า แขน หรือหน้า โดยเฉพาะหลังกินอาหารเค็มจัด รวมถึงกลุ่มคนที่ชอบนั่งนาน ๆ ก็สามารถบวมน้ำได้ ในกรณีที่บวมรุนแแรง เมื่อกดผิวแล้วจะบุ๋มเป็นรอย 1-2 วินาที อาจรู้สึกแน่นตัวและเจ็บได้เล็กน้อย สามารถพบได้ในคนทั่วไปที่มีน้ำคั่งจากการกินเค็มหรือมีปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ดังนี้

• • ตัวบวมจากการทานอาหารเค็ม 

    อาหารจำพวกบะหมี่สำเร็จรูปหรือกิมจิ มีเกลือที่มีโซเดียมสูง เมื่อร่างกายได้รับมากเกินไป ไตจะกักเก็บน้ำเพื่อเจือจางโซเดียม ส่งผลให้ผิวพองตึง โดยเฉพาะที่ขาและหน้า

  • ภาวะบวมน้ำ (Edema) 

    ภาวะบวมน้ำเกิดจากการที่ร่างกายกักน้ำในเนื้อเยื่อมากเกินปกติ มักเห็นผิวตึงและบุ๋มเมื่อกด เช่น ที่เท้าหรือข้อเท้า สาเหตุอาจมาจากการกินเค็ม นั่งนาน หรือปัญหาสุขภาพ เช่น ไตหรือน้ำเหลือง

แนวทางแก้ไข ลดตัวบวมให้ตรงจุด

---

       หลังจากที่ทราบกันไปแล้วว่าตัวบวมเกิดจากสาเหตุใดบ้าง ในส่วนนี้เราจะมาดูการลดตัวบวมในแบบต่าง ๆ ว่าเหมาะกับอาการบวมแบบไหน เพื่อให้ปลอดภัยและตรงจุดมากที่สุดดังนี้

ลดอาหารแคลอรี่สูง ลดบวมจากไขมัน 

       การลดกินอาหารแคลอรี่สูง เช่น ขนมหวาน ของทอด หรือเครื่องดื่มน้ำตาลสูง เป็นการลดพลังงานส่วนเกินที่ร่างกายไม่จำเป็นต้องใช้ เมื่อแคลอรี่เข้าไปน้อยลง ร่างกายจะเริ่มดึงไขมันที่สะสมมาเผาผลาญ ทำให้ความหนักตัวค่อย ๆ ลดลง เป็นวิธีแก้ตัวบวมจากไขมันสะสมและความอ้วนได้ดี

ออกกำลังกาย กระตุ้นระบบไหลเวียน

       การออกกำลังกายเบา ๆ เช่น เดินเร็ว วิ่ง หรือปั่นจักรยานวันละ 30 นาที ช่วยกระตุ้นการเผาผลาญในร่างกาย ลดไขมันสะสมตามพุง ต้นขา หรือแขนได้ดี และยังช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือดทำงานดีขึ้น ลดความรู้สึกหนักอึดอัดและเบาตัวลง เป็นอีกวิธีแก้ตัวบวมจากไขมัน แต่ก็อาจมีผลดีกับตัวบวมแบบอื่นด้วย เพราะระบบไหลเวียนที่ดีขึ้นช่วยขับน้ำส่วนเกินออกทางเหงื่อและปัสสาวะ เป็นการช่วยลดตัวบวมน้ำทางอ้อมนั่นเอง

ลดอาหารเค็มและดื่มน้ำให้เพียงพอ

       การลดอาหารเค็ม เช่น บะหมี่สำเร็จรูป ปลาเค็ม หรือกิมจิ ช่วยลดโซเดียมที่ทำให้ร่างกายกักน้ำไว้มากเกินไป รวมถึงควรดื่มน้ำให้ได้วันละ 2 ลิตร ก็จะช่วยให้ไตขับน้ำส่วนเกินออกทางปัสสาวะมากขึ้น ลดภาวะผิวพองตึงที่ขา เท้า หรือหน้าได้ดี เป็นวิธีแก้ที่ค่อนข้างได้ผลดีกับตัวบวมน้ำ 

นวดกระชับสัดส่วนลดบวม

การนวดกระชับด้วยเครื่อง RF (Radio Frequency) ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนน้ำเหลืองและสลายน้ำคั่งในเนื้อเยื่อ ทำให้ผิวที่ตึงจากน้ำลดลงและกระชับขึ้น เหมาะสำหรับคนที่ต้องการผลลัพธ์เร็ว ซึ่งเป็นการรักษาที่มีในคลินิกหรือโรงพยาบาลชั้นนำ เป็นตัวช่วยเสริมที่ได้ผลดีมาก ๆ สำหรับภาวะตัวบวมน้ำ 

ดูดไขมัน

       การดูดไขมันก็เป็นทางลัดลดตัวบวมได้เช่นกัน เพราะช่วยกำจัดไขมันสะสมส่วนเกินที่พุง ต้นขา หรือสะโพกได้ทันที เหมาะสำหรับคนที่ลดด้วยวิธีธรรมชาติแล้วไม่เห็นผลชัดเจน โดยเฉพาะคนที่อายุเริ่มเข้าเลข 3-4 เป็นช่วงที่ร่างกายเผาผลาญไขมันได้ไม่ดีเท่าช่วงวัยรุ่น การดูดไขมันจึงช่วยลดตัวบวมจากไขมันได้ตรงจุด แต่หากมีค่า BMI สูงเกิน 35 ต้องปรึกษาแพทย์เพื่อความปลอดภัย

ปรึกษาแพทย์เพิ่มเติม หากตัวบวมจากการแพ้

       การพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ เช่น อาการแพ้อาหารทะเลหรือโรคไต เป็นทางแก้ที่ตรงจุดมากที่สุดสำหรับคนที่ตัวบวมจากอาการป่วยหรืออาการแพ้ต่าง ๆ ซึ่งค่อนข้างมีลักษณะอาการที่หลากหลาย แพทย์จะสั่งยาและใช้วิธีรักษาที่ตรงจุด รวมถึงวินิจฉัยหาความเสี่ยงจากสิ่งกระตุ้นต่าง ๆ เช่น ฝุ่นหรืออาหารที่แพ้

       อย่างไรก็ตาม คนที่ตัวบวมจากไขมันหรือตัวบวมน้ำ ก็สามารถเข้าพบแพทย์ได้เช่นกัน เพราะมีโอกาสที่จะเกิดการบวมจากทั้งไขมันและน้ำคั่งในร่างกายพร้อมกัน การพบแพทย์จะทำให้เราเข้าใจภาวะของตนเองได้ได้ชัดเจน และรู้จักวิธีลดอาการบวมได้เหมาะกับสาเหตุมากที่สุด