ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากอะไร? อาการเป็นยังไงเช็กด่วน! ก่อนสาย!

ยิ่งลดยิ่งยาก ลดได้แต่ก็ช้า เป็นปัญหาสุดฮิตของใครหลายคนที่กำลังอยู่ในช่วงลดหุ่นกันใช่ไหมคะ ทั้งที่ควบคุมอาหารก็แล้ว ออกกำลังกายก็แล้ว แต่น้ำหนักยังเยอะ หุ่นยังพัง นั่นอาจเป็นเพราะภาวะระบบเผาผลาญพังอยู่ก็เป็นได้ค่ะ ตอนนี้ใครที่กำลังเจอปัญหาระบบเผาผลาญพังอยู่ ลดหุ่นเท่าไหร่ก็ยังไม่สำเร็จ หมอมะปราง Amara Clinic จะขอพาทุกคนไปทำความเข้าใจว่าระบบเผาผลาญคืออะไร, ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากอะไรได้บ้าง, เช็กตัวเองว่า ระบบเผาผลาญพัง อาการเป็นอย่างไร, ระบบเผาผลาญพัง แก้ยังไงให้กลับมาเป็นปกติ รวมถึงหมอยังมีตัวช่วยไม้เด็ดทั้งเรื่องการลดน้ำหนัก และลีนไขมันส่วนเกิน กู้หุ่นพังให้กลับมาสวยเฟิร์มได้อีกครั้งค่ะ

ทำความรู้จัก “ระบบเผาผลาญ”

ระบบเผาผลาญ (Metabolism) คือ ระบบที่ช่วยดึงเอาสารอาหารที่ได้รับจากอาหารที่เรารับประทานเข้าไป เปลี่ยนเป็นพลังงาน โดยเก็บสะสมในรูปแบบของสารเคมีฟอสเฟตที่มีพลังงานสูง (ATP) เพื่อส่งต่อไปยังระบบต่าง ๆ ภายในร่างกายของเราค่ะ เนื่องจากทุกระบบหรือทุกอวัยวะภายในร่างกายจำเป็นต้องใช้พลังงาน เป็นตัวขับเคลื่อนให้ทำงานได้อย่างปกติ ไม่ว่าจะเป็น ระบบการหายใจ, การสร้างกล้ามเนื้อและกระดูก หรือระบบอื่น ๆ ในร่างกาย ซึ่งไม่ว่าเราจะทำอะไร หรือแม้กระทั่งนั่งเฉย ๆ ร่างกายเราก็จะมีการเผาผลาญอยู่ตลอดเวลา โดยจะเรียกว่า อัตราการเผาผลาญขั้นพื้นฐาน (Basal Metabolic Rate: BMR) สามารถอ่านรายละเอียดและสูตรการคำนวณค่า BMR เฉพาะบุคคลได้ที่ >> นับแคลอรี่

“ระบบเผาผลาญพัง” ที่มาของไขมันสะสม

ระบบเผาผลาญพัง คือ ภาวะที่ร่างกายไม่สามารถเผาผลาญสารอาหาร และนำพลังงาน หรือ ATP ไปใช้ได้น้อยกว่าปกติ ทำให้เกิดเป็นพลังงานหลงเหลือที่ร่างกายเผาผลาญได้ไม่หมด ซึ่งจะถูกเก็บสะสมในรูปแบบของไขมันส่วนเกิน กระจัดกระจายไปตามสัดส่วนต่าง ๆ ในร่างกาย จนอาจเพิ่มโอกาสที่จะเกิดโรคอ้วน หรือมีน้ำหนักและค่าดัชนีมวลกายเกินกว่าเกณฑ์มาตรฐาน (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ BMI คือ) โดยหลัก ๆ แล้ว ไขมันจะแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด

ไขมันสะสมใต้ชั้นผิวหนัง

ไขมันใต้ชั้นผิวหนัง (Subcutaneous Fat) เป็นไขมันสะสมอยู่ติดกับชั้นผิวหนังของเรา ซึ่งเป็นชนิดไขมันที่อยู่ภายนอก ทำให้สัดส่วนของเราดูใหญ่ขึ้น โดยเฉพาะบริเวณต้นแขน หน้าท้อง เอว สะโพก และต้นขา โดยไขมันใต้ชั้นผิวหนังเป็นชนิดไขมันที่ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ และสามารถลดไขมันใต้ชั้นผิวหนังด้วยการควบคุมอาหาร, ออกกำลังกาย รวมไปถึงการใช้วิธีทางการแพทย์ อย่างดูดไขมันค่ะ

ไขมันในช่องท้อง

ไขมันช่องท้อง (Visceral Fat) เป็นไขมันที่เกาะและแทรกตัวอยู่ในอวัยวะภายในช่องท้อง เช่น ตับ (ไขมันพอกตับ), กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็ก เป็นต้น โดยไขมันช่องท้องอาจแทรกซึมเข้าไปอยู่ในหลอดเลือด ซึ่งจะส่งผลเสียต่อสุขภาพ จนเป็นที่มาของโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น โรคอ้วน, โรคเบาหวาน, โรคหัวใจ, โรคเกี่ยวกับหลอดเลือด, โรคความดันโลหิตสูง เป็นต้น

ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากอะไร

ระบบเผาผลาญพัง เกิดได้จากหลายสาเหตุค่ะ ทั้งในเรื่องของอายุที่มากขึ้น, ความเครียด, การอดอาหาร หรือการลดน้ำหนักแบบผิดวิธี, มวลกล้ามเนื้อในร่างกาย รวมถึงภาวะขาดไทรอยด์ โดยปัจจัยเหล่านี้เองจะส่งผลให้ระบบเผาผลาญพัง

• อายุมาก ระบบต่าง ๆ ภายในร่างกายเริ่มเสื่อมโทรมตามธรรมชาติ รวมถึงระบบเผาผลาญก็แย่ลงด้วย นอกจากนี้ ปัจจัยเรื่องอายุยังทำให้มวลกล้ามเนื้อน้อยลง ส่งผลให้การเผาผลาญพลังงานทำงานได้น้อยลง
• ความเครียด ถือว่าเป็นตัวการสำคัญ ที่ส่งผลต่อระบบต่าง ๆ ภายในร่างกาย ซึ่งเมื่อเรามีความเครียด จะส่งผลให้ต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ จนกระทบต่อระบบเผาผลาญในร่างกาย เป็นสาเหตุของระบบเผาผลาญพัง นอกจากนี้ ความเครียดจะยิ่งกระตุ้นให้เกิดฮอร์โมนเครียด (คอร์ติซอล) ซึ่งจะทำให้เรารู้สึกหิวได้บ่อย กินเยอะ อยากกินแต่ของหวาน ของมัน ๆ และเป็นที่มาของพุงเครียด
• การอดอาหาร หรือการลดน้ำหนักแบบผิดวิธี จนส่งผลให้ระบบเผาผลาญพัง ซึ่งเมื่อร่างกายได้รับอาหารน้อยลง ร่างกายเราจะจดจำทันที และปกป้องร่างกายไม่ให้ขาดสารอาหาร โดยจะทำให้ระบบเผาผลาญทำงานได้น้อยลง เพื่อเก็บพลังงานไว้นั่นเอง ซึ่งระบบเผาผลาญพัง เกิดจากการที่ร่างกายขาดสารอาหารเป็นระยะเวลานาน จนทำให้ร่างกายจดจำและเผาผลาญได้น้อยลงตามมาค่ะ
• มวลกล้ามเนื้อน้อย เกิดขึ้นได้กับคนที่ขาดการออกกำลังกาย เพื่อเสริมสร้างมวลกล้ามเนื้อ โดยในคนที่มีมวลกล้ามเนื้อเยอะ ร่างกายก็จะยิ่งส่งพลังงานไปให้กล้ามเนื้อใช้มากขึ้น แต่กลับกัน ในคนที่มีมวลกล้ามเนื้อน้อย ร่างกายก็จะเกิดการเผาผลาญที่น้อยกว่า
• ภาวะขาดไทรอยด์ ซึ่งในรายที่มีภาวะนี้อยู่ อาจสังเกตได้ง่ายเลยว่า ทำไมกินแล้วอ้วนง่าย นั่นก็เป็นเพราะไทรอยด์มีส่วนทำให้ระบบเผาผลาญในร่างกายทำงานได้ดีขึ้น แต่เมื่อไหร่ที่มีภาวะขาดไทรอยด์ นั่นก็หมายถึงระบบเผาผลาญก็จะทำงานได้น้อยลงค่ะ

 “ความเครียด” ที่มาของระบบเผาผลาญพัง

ระบบเผาผลาญพัง แก้ยังไงให้กลับมาเหมือนเดิม

หากสังเกตตัวเองแล้วพบว่า ระบบเผาผลาญพัง อาการเหมือนกับที่หมอได้อธิบายไว้ในข้างต้นแล้ว สิ่งที่จะช่วยซ่อมแซมหรือแก้ระบบเผาผลาญพังให้กลับมาทำงานได้ตามปกติ ก็ต้องคำนึงถึงปัจจัยว่า ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากอะไร หากเป็นที่ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากโรคบางชนิด อย่างภาวะขาดไทรอยด์ ก็ต้องเข้ารับการรักษาอย่างถูกวิธี หรือหากพบว่า ระบบเผาผลาญพัง เกิดจากพฤติกรรมต่าง ๆ ก็ต้องเริ่มปรับเปลี่ยน ควบคู่ไปกับการดูแลสุขภาพจากภายใน เพื่อฟื้นฟูระบบเผาผลาญและแก้ระบบเผาผลาญพัง ให้กลับมาเป็นปกติ ซึ่งจะส่งผลให้การลดน้ำหนัก และรูปร่างกลับมาดีขึ้นได้อีกด้วยค่ะ 

สำหรับภาวะระบบเผาผลาญพัง วิธีแก้ก็ทำได้ง่าย ๆ โดยเริ่มจากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร และหันมาลดน้ำหนักอย่างถูกวิธี เดี๋ยวเราไปดูกันค่ะว่า การซ่อมระบบเผาผลาญพังให้กลับมาปกติได้อีกครั้ง เราต้องทำอย่างไรบ้าง

การพักผ่อนสำคัญมาก

การแก้ระบบเผาผลาญพัง ต่อมาคือ การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 7-8 ชั่วโมง หลีกเลี่ยงความเครียด และที่สำคัญ คือ การเข้านอนและตื่นนอนให้เป็นเวลา โดยค่อย ๆ ฝึก ค่อย ๆ ปรับ เพราะการพักผ่อนอย่างเพียงพอ จะส่งผลให้ร่างกายเกิดการฟื้นฟูและซ่อมแซมตัวเองได้เป็นอย่างดี ส่งผลให้ระบบเผาผลาญเกิดการปรับตัวร่วมด้วยค่ะ

ลดน้ำหนักอย่างถูกวิธี

การลดน้ำหนักอย่างถูกวิธี ต้องไม่อดอาหาร ไม่ข้ามมื้ออาหาร และรับประทานอาหารให้มีปริมาณแคลอรี่ที่เพียงพอต่อร่างกาย ไม่จำกัดจนน้อยเกินไป ร่วมกับการออกกำลังกาย ก็จะช่วยแก้ระบบเผาผลาญพังได้ค่ะ นอกจากนี้ หมอแนะนำให้เราแบ่งรับประทานอาหารทีละน้อย แต่ทานให้ได้หลาย ๆ มื้อ ก็จะช่วยควบคุมความหิวได้ดี โดยที่ปริมาณแคลอรี่ไม่สูงเกินไป (ใครยังไม่มีไอเดียว่าจะรับประทานอะไรที่ดีต่อการลดน้ำหนัก สามารถเข้าไปอ่านบทความเกี่ยวกับอาหารแคลอรี่ต่ำ ได้ที่ >> อาหารแคลน้อย)